Uralonet
MTA Nyelvtudományi Intézet MagyarEnglishDeutsch   InformációkSúgó

  1. maγe U    'föld, művelhető földterület'  de 'Land, Erde'  en 'land, earth'



    UEW № 518 Sorszám szerint: << Előző Következő >> Új keresés

    Fogalomkör: Föld


    Egyeztető rész - (leány)nyelvi adatok
     
    finn maa 'Land; Acker, Erde, Boden'
     
    észt maa 'Land; Acker, Erde, Boden'
     
    számi/lappLmādja 'Gegend'Iness., Illat. . mājan, mādjai< finn
    N 'maa; Land, Erde'< finn
    Notmāvă 'Welt'
    Kmāvă 'Welt'< finn
     
    ? mari/cseremiszUmə̑-lanδe 'Erde, Erdboden'*lamte 'niedrig, tief, Tiefland'
    Mmunö 'a földön a padlón, lent; auf der Erde, auf dem Fußboden, unten'NyK: 45: 346 (Beke)
    M 'Erde; Erdboden'
    Mmə̑ 'Erde; Erdboden'
    Mme 'Erde; Erdboden'
    Mmu- 'a földön a padlón, lent; auf der Erde, auf dem Fußboden'
    Mmuγö 'a földre, a padlóra, le; auf die Erde, auf dem Fußboden, hinab, herab'
    Mmüj- 'a földön a padlón, lent; auf der Erde, auf dem Fußboden'
    Mmüjän 'a földre, a padlóra, le; auf die Erde, auf dem Fußboden, hinab, herab'
    Bmə̑-lanδe 'Erde'*lamte 'niedrig, tief, Tiefland'
    Bme-lanδe 'Erde'
     
    udmurt/votjákSmu 'Erde'
    Kmu ''
    Kč́arč́ə̑-mu 'Rübenfeld, Reutgrund, Rodeland'
    Gmu 'Erde'
     
    komi/zürjénSmu 'Erde, Acker, Feld; Land, Gegend'
    Pmu 'Erde, Acker, Feld; Land, Gegend'
    POmu 'Erde, Acker, Feld; Land, Gegend'
     
    hanti/osztjákVmĕγ 'Land, Erde'OL: 185
    DNmĕχ 'Land, Erde'OL: 185
    Omuw 'Land, Erde'OL: 185
     
    manysi/vogulTJmɛ̮̄ 'Stelle, Platz, Land, Erde'WV: 95
    KU 'Stelle, Platz, Land, Erde'WV: 95
    Pmē̮ 'Stelle, Platz, Land, Erde'WV: 95
    So 'Stelle, Platz, Land, Erde'WV: 95
     
    nganaszan mou 'Erde'
     ?mamaru 'Erde'
     
    ? szölkupPmaš ''Erd
    Pmaš qula 'земляные люди; Erd-Leute (Selbstbenennung der Selkupen am Parabel)'


    Magyarázat
    MagyarDeutsch

    Ob das tscher. Wort hierher gehört, ist unsicher. M mu-, müj- kommt nur in suffigierten Formen und nur in einem Dialekt vor, die Bedeutung 'Erde, Boden' ist nur konstruiert. mülänδə ist ein Kompositum, die Bedeutung 'Erde' des ersten Gliedes mü- ist nur eine Annahme; zum zweiten Glied länδə usw. s. *lamte 'niedrig, tief, Tiefland' U.

    Mit wotj. mu- hängen wahrscheinlich S K muz 'Fußboden, Diele', G muz 'Boden, Erde', S muźem 'Erde, Land, Gegend', G MU muźjem, J muzjem, MU muzźem 'Erde, Erdboden' zusammen, aber der Ursprung von z, źem, zjem, źjem usw. ist ungeklärt.

    Zu der von den anderen FU Sprachen abweichenden palatalen Vokalentsprechung im Ostj. (neben urostj. inlautendem *γ) vgl. ostj. (927) Vj. čĕγ-, O suw- 'sauer werden, gären (der Teig)' ~ ung. savanyú 'sauer' (s. *čawɜ (*čapa) 'sauer; sauer werden' Ug., ? FU).

    Ob twg. mamaru hierher gehört, ist fraglich, weil es zum einen wegen des a in der ersten Silbe schwer mit der Form mou vereinbar ist, und zum anderen der Ursprung bzw. die Rolle der Komponente maru nicht klar ist.

    Das selk. Wort ist nur in der erwähnten Konstruktion bekannt, und es ist daher unsicher, ob es hierher gestellt werden kann.



    Bibliográfia
    • Jacobsohn: ArUgrof 206 = Jacobsohn, Hermann, Arier und Ugrofinnen. Göttingen 1922.
    • ESK = Лыткин, В.И. – Гуляев, Е.И. Краткий этимологический словарь коми языка. Москва 1970.
    • Steinitz: FgrVok 59 = Steinitz, Wolfgang, Geschichte des finnisch-ugrischen Vokalismus. Stockholm 1944 (Acta Instituti Hungarici Universitatis Holmiensis. Series B, Linguistica. 2).
    • Toivonen: FUF 24: 105 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • E.Itkonen: FUF 30: 53 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • Setälä: FUFA 12: 41, 42 = Anzeiger der Finnisch-ugrischen Forschungen [Angaben s. unter FUF]
    • Liimola: FUFA 31: 89 = Anzeiger der Finnisch-ugrischen Forschungen [Angaben s. unter FUF]
    • FUV = Collinder, Björn, Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. Stockholm 1955.
    • Setälä: JSFOu 30/5: 37 = Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1886–.
    • Ahlqvist: MSFOu 2: 27 = Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1890–.
    • Ahlqvist: NOstjSpr 103 = Ahlqvist, August, Ueber die Sprache der Nord-Ostjaken. Sprachtexte, Wörtersammlung und Grammatik. I Abtheilung. Sprachtexte und Wörtersammlung. Helsingfors 1880 (Forschungen auf dem Gebiete der ural-altaischen Sprachen. III. Theil).
    • Halász: NyK 24: 446 = Nyelvtudományi Közlemények. 1–, Pest, [später:] Budapest 1862–.
    • Beke: NyK 45: 346 = Nyelvtudományi Közlemények. 1–, Pest, [später:] Budapest 1862–.
    • SKES = Suomen kielen etymologinen sanakirja. I, Helsinki 1955 [Autor] Y. H. Toivonen; II, 1958 [Autoren] Y. H. Toivonen – Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; III, 1962 [Autoren] Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; IV, 1969 [Autoren] Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; V, 19
    • Lindström: Suomi 1852: 58
    • Bouda: UJb 20: 81 = Ungarische Jahrbücher. 1–23. Berlin 1921–1945 [Fortsetzung UAJb.]
    • Lytkin: VokPerm 208 = Лыткин, В. И., Исторический вокализм пермских языков Москва 1964.