Uralonet
MTA Nyelvtudományi Intézet MagyarEnglishDeutsch   InformációkSúgó

  1. piĺmɜ U    'sötét; sötétedik'  de 'dunkel; dunkel werden'  en 'dark; it is getting dark '



    UEW № 768 Sorszám szerint: << Előző Következő >> Új keresés

    Fogalomkör: Sötét


    Egyeztető rész - (leány)nyelvi adatok
     
    finn pimeä 'dunkel, finster, düster, trübe; Dunkel'
     pimene- 'finster od. finsterer werden, dunkel werden, sich verfinstern, sich verdunkeln, dämmern'
     
    észt pime 'dunkel, finster; Dunkel, Finsternis; blind'Gen. pimeda, pime
     pimenda 'dunkel, finster werden; (tr.) verfinstern, verdunkeln'
     pimeda 'dunkel, finster werden; (tr.) verfinstern, verdunkeln'
     
    udmurt/votjákSpeľmi̮t 'dunkel, finster; Finsternis'Wichm [wotj]
    Speľmi̮t- 'verdunkeln, finster machen'
    Speńmi̮t- 'verdunkeln, finster machen'
    Kpeńmə̑t 'dunkel, finster; Finsternis'
    Kpeńmi̮tti̮- 'verdunkeln, finster machen'
    Gpeńmi̮t 'dunkel, finster; Finsternis'Wichm [wotj]
    Gpejmị̑t 'dunkel, finster; Finsternis'Wichm [wotj]
     
    komi/zürjénSpemi̮d 'dunkel, finster; Finsternis, Dunkelheit'
    Spemdi̮- 'dunkel, finster werden, sich verdunkeln, sich verfinstern'
    Ppemi̮t 'dunkel, finster; Finsternis, Dunkelheit'
    Ppemdi̮- 'dunkel, finster werden, sich verdunkeln, sich verfinstern'
    POpi·mѳt 'finster'
     
    nyenyecOpäewďe 'dunkel'Juraksamojedisches
    Opewā- 'dunkel sein'
    Njpäema- 'dunkel sein'Juraksamojedisches
    Ljpäemće 'dunkel'Juraksamojedisches
     
    enyec fei 'dunkel, es ist dunkel'JSFOu: 58.1:13 (Donner-Joki)
    Chfeire 'dunkel'JSFOu: 58.1:13 (Donner-Joki)
    Bfeide 'dunkel'JSFOu: 58.1:13 (Donner-Joki)
    Kfȫsuma 'es ist dunkel geworden'JSFOu: 58.1:13 (Donner-Joki)
     
    nganaszan faemeiʔ 'dunkel'
     faeminti 'es ist dunkel'


    Magyarázat
    MagyarDeutsch

    Finn. (< *eδä), perm. i̮t, i̮d, jur. ďe, će, jen. re, de und twg. ʔ sind Ableitungssuffixe.

    Finn. m an der Stelle des U *ĺm ist ungeklärt.

    Zum Wandel U *ĺm perm. jm, ńm>m vgl. Uotila: MSFOu. 65:341; Rédei: NyK 69:166.

    Über die Vokalentwicklung U *> sam. jur. äe, jen. e, twg. ae s. Lehtisalo: NyK60:102.

    Selk. Čl. pämna 'es ist dunkel geworden' (Setälä: FUFA 12: 113; Setälä: JSFOu. 30/5: 40; Beitr. 94; FUV; SKES), mot. inde 'Nacht' und taig. hinde 'Dunkel, Nacht' (Beitr. 94) gehören nicht hierher, weil ihre Grundwörter selk. Čl. , mot. in und taig. hin 'Nacht' sind.



    Bibliográfia
    • Beitr 25, 94 = Paasonen, H., Beiträge zur finnischugrisch-samojedischen Lautgeschichte Budapest 1917 (Sonderdruck aus Keleti Szemle XIII–XVII).  
    • ESK = Лыткин, В.И. – Гуляев, Е.И. Краткий этимологический словарь коми языка. Москва 1970.
    • Wichmann: FUF 14: 90, 15: 42 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • Setälä: FUFA 12: 113 = Anzeiger der Finnisch-ugrischen Forschungen [Angaben s. unter FUF]
    • FUV = Collinder, Björn, Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. Stockholm 1955.
    • Setälä: JSFOu 30/5: 40 = Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1886–.
    • K.Donner: MSFOu 49: 140 = Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1890–.
    • Uotila: MSFOu 65: 341 = Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1890–.
    • MUSz 500 = Budenz, József, Magyar–ugor összehasonlitó szótár. Budapest 1873–1881.
    • Halász: NyK 23: 438 = Nyelvtudományi Közlemények. 1–, Pest, [später:] Budapest 1862–.
    • SKES = Suomen kielen etymologinen sanakirja. I, Helsinki 1955 [Autor] Y. H. Toivonen; II, 1958 [Autoren] Y. H. Toivonen – Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; III, 1962 [Autoren] Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; IV, 1969 [Autoren] Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; V, 19
    • Castrén: Suomi 1845: 181
    • Lindström: Suomi 1852: 73
    • Uotila: SyrjChr 132 = Uotila, T. E., Syrjänische Chrestomathie mit grammatikalischem Abriss und etymologischem Wörterverzeichnis. Helsinki 1938. (Hilfsmittel für das Studium der finnisch-ugrischen Sprachen. VI).
    • Lytkin: VokPerm 133 = Лыткин, В. И., Исторический вокализм пермских языков Москва 1964.