Uralonet
MTA Nyelvtudományi Intézet MagyarEnglishDeutsch   InformációkSúgó

  1. asȣrɜ FU    'úr, fejedelem'  de 'Herr, Fürst'  en 'lord, ruler'



    UEW № 29 Sorszám szerint: << Előző Következő >> Új keresés

    Fogalomkör: Uralkodó


    Egyeztető rész - (leány)nyelvi adatok
     
    mordvinEazoro 'Herr'
    Eazor 'Herr'
    Mazor 'Herr'
     
    udmurt/votjákSuzi̮r 'reich, Reichtum'
    Kuzə̑r 'reich, Reichtum'
    Guzị̑r 'reich'Wichm [wotj]
     
    komi/zürjénSOo̭zi̮r 'reich'91:31:160 (Uotila mitg. E. Itkonen)
    Sozi̮r 'reich'
     
    manysi/vogulTJātər 'Fürst' 339:87
    KUōtər 'Fürst' 339:87
    Pōtər 'Fürst' 339:87
    Soɔ̄tər 'Fürst' 339:87


    Magyarázat
    MagyarDeutsch

    < Ar. od. frühuriran. *asura- : altind. ásuraḥ 'mächtig; Herr; böser Geist, Dämon'; aw. ahurō 'Herr, Fürst'.

    In den perm. Sprachen kann mit einem Bedeutungswandel 'Fürst, Herr' → 'reich (wotj., syrj.); Reichtum (wotj.)' gerechnet werden.
    Ung. úr 'Herr; Mann, Gemahl' (ÁKE 614; Moór: ALH 2:58, 7:358, 9:183, NyK 67:139) kann wegen des anlautenden ú nicht hierher gestellt werden (s. unter *urɜ 'Mann, Männchen' FU).
    Ostj. (82) V ort 'ein Beamter, Zemstvobeisitzer, König (im Kartenspiel)', DN urt 'Held der Vorzeit', O ort 'Held eines Liedes, ein Geist' (ÁKE 614; Uotila: MSFOu. 65: 345; Steinitz; DEWO 178-9 mit ?) können wegen der Konsonantenverbindung rt keine Entsprechungen der oben genannten Wortfamilie sein. Das ostj. Wort ist möglicherweise die Übernahme von syrj. V S ort 'Geist eines Verstorbenen'.



    Bibliográfia
    • ÁKE 614-7 = Munkácsi, Bernát, Árja és kaukázusi elemek a finn-magyar nyelvekben. 1. kötet. Magyar szójegyzék s bevezetésül: a kérdés története. Budapest 1901.
    • Moór: ALH 7: 358, 9: 183 = Acta Linguistica Academiae Scientiarum Hungaricae. 1–, Budapest 1951–.
    • Jacobsohn: ArUgrof 38, 50 = Jacobsohn, Hermann, Arier und Ugrofinnen. Göttingen 1922.
    • Steinitz: FgrVok 39 = Steinitz, Wolfgang, Geschichte des finnisch-ugrischen Vokalismus. Stockholm 1944 (Acta Instituti Hungarici Universitatis Holmiensis. Series B, Linguistica. 2).
    • Liimola: FUF 30: 275 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • E.Itkonen: FUF 31: 160 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • Toivonen: FUF 32: 13 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • FUV = Collinder, Björn, Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. Stockholm 1955.
    • Korenchy: ILOS 55 = Korenchy, Éva, Iranische Lehnwörter in den obugrischen Sprachen. Budapest 1972.
    • Setälä: JSFOu 14/3: 26, 17/4: 31 = Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1886–.
    • Toivonen: JSFOu 56/1: 24 = Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1886–.
    • Mayrhofer 3: 637 = Mayrhofer, Manfred, Kurzgefaßtes etymologisches Wörterbuch des Altindischen. A Concise Etymological Sanskrit Dictionary. 1–4. Heidelberg 1956, 1963, 1976, 1980.
    • Harmatta: MőT 171 = Magyar őstörténeti tanulmányok. Szerk. Bartha Antal, Czeglédy Károly, Róna-Tas András. Budapest 1977.
    • Liimola: MSFOu 111: 235 = Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1890–.
    • Joki: MSFOu 151: 253 = Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1890–.
    • Moór: NyK 67: 139 = Nyelvtudományi Közlemények. 1–, Pest, [später:] Budapest 1862–.
    • Uotila: SyrjChr 129 = Uotila, T. E., Syrjänische Chrestomathie mit grammatikalischem Abriss und etymologischem Wörterverzeichnis. Helsinki 1938. (Hilfsmittel für das Studium der finnisch-ugrischen Sprachen. VI).
    • E.Itkonen: UAJb 28: 59 = Ural-Altaische Jahrbücher. 24–, Wiesbaden 1952– [Fortsetzung von UJb.]
    • Toivonen: Vir 1953: 20 = Virittäjä. 1–, Helsinki 1897–.